| Tablo 1: Depremlerden saatler ya da günler öncesinde ortaya çıkan deprem habercilerinin elektromanyetik fenomenler olduğu düşünülmektedir. | |
|---|---|
| Gökyüzü ve atmosfer | Deprem ışığı, deprem bulutu ya da deprem sisi; sarı gökyüzü, kısa gök kuşakları, haleli güneş, sünmüş ya da kızıl ay. |
| Hayvanlar | Deprem dış merkezinden uzaklaşma, sıra dışı biçimde telaşlanma, kış uykusundan uyanma, belli bir tarafa yönelme, panik, şok ölüm. |
| Bitkiler | Sezon dışında çiçek açma, sararıp solma, kuruma ve ölme, esintisiz koşullara rağmen sallanma, yapraklarını kapama. |
| Elektrikli cihazlar | Geçici olarak bozulma, kendiliğinden kapanma ve açılma, tuhaf gürültüler çıkarma. |
| Kara ve deniz | Yerde EM akımlar, yerin gürlemesi, deniz seviyesinde yükselme. |
|
Kuyu suyu / kaplıca suyu |
Bulanıklık, su seviyesinde/sıcaklıkta/radon yoğunluğunda değişimler. |
| Tablo 2: Depremlere öncü olarak bildirilen sıra dışı hayvan davranışları | |
|---|---|
| MEMELİLER | Sinir bozukluğu, huzursuzluk, kaşınma, panik ve cinnet hâli. |
| İnsan | Baş ağrısı, mide bulantısı, kusmaya zorlanma, sersemleme, baş dönmesi, kalp rahatsızlığı, sinir bozukluğu, histeri, kötü hava semptomları (belirtileri) |
| Köpekler | Yüksek sesle havlama, çok fazla inleme, huzursuzluk. Görünmez bir düşmanı izliyormuş gibi davranma, panik ve sahiplerini ısırma, havlama ve sahiplerini dışarı çekiştirme, durmaksızın uluma. |
| Kediler | Huzursuzluk, acıklı bir şekilde miyavlama, yavrularını dışarı çıkarma, yüksek ağaçlara tırmanma, kulaklarda seğirme (aniden kıpırdatma), kulakları geriye yatırma, günlerce evi terketme, ortadan kaybolma. |
| Sıçanlar | Ortadan kaybolma, yaygara, panik, elektrik kabloları boyunca koşma. |
| Atlar | Tepinme, burnundan homurdanma, titreme, zıplama, sıçrama, yere çökme. |
| İnekler | Böğürme, bir arada birikme, panik hâlinde kaçma. |
| Domuzlar | Birbirlerine saldırarak ısırma, çitlerin altını kazıma, duvarlara tırmanmaya çalışma. |
| Geyikler | Çalılıkları ve ormanı terk etme, insanlardan korkmama, insanlara doğru koşma (yaklaşma), amaçsızca koşma. |
| Tavşanlar | Zıplama ve çevrede kaçışma. |
| Denizaslanları | Zigzaglar biçiminde yüzme, heyecanlanma, su dışına çıktığında telaşlanma, yiyecek yememe. |
| Yunus balıkları | Sinirlenme, kurallara uymama, su dışına sıçrama |
| Yarasalar | Gün ışığında uçma. |
| KUŞLAR | Ötmeme, telaşlanma, huzursuz bir biçimde kümeleşme, tuhaf biçimde ağlama, bazılarında ölüm. |
| Kümes hayvanları | Çırpınma, korkmuşcasına gıdaklama, uçma, tüneklere sıçrama. Horozlarda gece yarısı ötme. |
| Tavuklar | Yumurtlayacakmış gibi folda yatma ya da daha az yumurtlama. |
| Ördekler | Suya girmekten çekinme, ağlama, saldırganlaşma, insanları ısırma. |
| Serçeler | Sürüler hâlinde çırpınma, uçarken aşağıya pike yapma, cıvıldamama. |
| Martılar | Karaya doğru uçma, gökyüzünde çığlık atma, denizden uzak kalma. |
| Muhabbet kuşları |
Yüksek sesle cıvıldama, çırpınma, gece uçma, tel kafes üzerinde durma, ölüm.
|
| SÜRÜNGENLER | Kış uykusundan uyanma. |
| Timsahlar | Bağırma,
|
| Yılanlar | Kışın ortaya çıkma, yazın bambularda kümeleşme. |
| Kaplumbağalar | Kış uykusundan uyanma, panik içinde diğerlerinin üzerine tırmanma, koşma. |
| Yengeçler | Sulak ortamlarını terk etme ve sahilde yürüme, çok sayıda ölümler. |
| BALIKLAR | Tek doğrultuda yüzme ve sıralanma, su dışına sıçrama, vahşice davranış, ölüm. Baş aşağı duruş, telaşlı davranış, kümeleşme, iri balıkların kolay avlanması. Dip balıklarının su yüzeyinde görünmesi, yememe, deniz balıklarının nehre (yükseğe) doğru yüzmesi. |
| Yılanlar | Kıyılara yakın birikme, gözden kaybolma. |
| BÖCEKLER | |
| Karıncalar | Yumurtalarını yüklenerek yaşam alanlarından ayrılma, kümeleşme, evleri istila. |
| Arılar | Öfke içinde kovanları tahliye, telaşla vızıldama ve saldırgan bir tutum içinde sokma. |
| Hamamböcekleri | Metal cisimlerin yakınında kümeleşme. |
| Yusufçuklar | Kümeleşme ve tek doğrultuda uçma. |
| Solucanlar | Toprak üstüne çıkma, birikme. |
| Sinekler | Kümeleşme ve terli ciltte tutunma, dairesel yörüngede uçma, kendi etraflarında dönme. |
| İpek böcekleri | Sıra dışı dizilme. |
| Tablo 3: Depremlerden önceki bitki anormallikleri | ||
|---|---|---|
| Erken çiçek açma | Davranış | |
| Patates | İki ay | Çiçek salkımları. |
| Kayısı | Altı hafta | Kışın ağaçlarda çiçeklenmeler. |
| Erken ürün verme | ||
| Pirinç | Birkaç hafta önce | Küçük bitkiler, erken ürün verme, saplarda “çizgi kodlar”. |
| Sıra dışı hareket | ||
| Orkide | Bir gün önce | Rüzgâr olmadığı hâlde sallanırlar. |
| Mimoza | Deprem anında ya da hemen önce | Yapraklarını kapatır ve eğilir. |
| Ağaç yaprakları | Hemen önce | Rüzgâr olmadığı hâlde sallanırlar. |
| Tablo 4: Depremlerden önce elektrikli cihazların geçici olarak çalışmaması | |
|---|---|
| Cihaz | Davranış |
| Araba yönlendiricileri (navigatörleri) | İbrenin sürekli oynaması. |
| Saatler (kuvars) | Saniye ibresinde ani hareketler ya da durma. Hızla ileriye dönme ve geriye doğru hareket ya da yavaş çalışma. |
| Floresan lambalar | Gök gürültülü fırtınalar sırasında olduğu gibi ışığın sönükleşmesi. |
| İç hatlar (dâhilî telefonlar) |
Kendiliğinden vızıltılı sesler ya da çalışmama.
|
| Cep telefonları | Çaldığı ve ışık verdiği hâlde arayan olmaması. Çalışmama, tuhaf sesler çıkarma. |
| Radyo (AM) | Kendiliğinden çalma ve gürültülü sesler, anlık gürültü atmaları. |
| Buzdolapları | Berbat kompresör gürültüleri |
| Televizyonlar | Kendiliğinden açılma, benekli ve titrek görüntüler. Berber tıraşı desenli renkler, çizgiler, görüntülerde yamukluklar, beyaz bantlar, renk kaybı, siyaha ve beyaza dönme, kanal atlamaları. |
| Tablo 5: Gökyüzü ve atmosferdeki deprem habercisi fenomenler | ||
|---|---|---|
| Gökyüzündeki fenomenler | Depremden önceki zaman | Deprem esnasında |
| Deprem ışığı | Bir gün ya da birkaç saat önce |
Hemen önce ani ışıma ve ark (yay biçiminde ışıma)
|
| Deprem sisi | Hemen önce ya da birkaç saat önce | Aniden yoğun sis |
| Deprem bulutu | Birkaç gün, 8 gün önce | Ejderha biçimli bulut görünür. |
| Sarı gökyüzü | Bir gün önce |
Hava kararır. |
| Kısa gökkuşakları | Birkaç gün önce |
Görünmüyor. |
| Haleli güneş | Bir günden birkaç saat öncesine |
" |
| Sünmüş ya da kızıl ay | Bir gün önce |
" |
| Yıldızlar yakın görünür | Bir gün önce |
" |
Not: Earthquakes and Animals-Depremler ve Hayvanlar (2004) kitabının 1. Bölümündeki tablolarda sık sık atasözlerine atıfta bulunulmaktadır. Deprem habercisi fenomenler hakkında bilgi sahibi olmak isteyenler bu kitaptan yararlanabilir. Ayrıca Deprem Habercisi Olaylar ve Bilimsel Yorumlar (Ülkü Ulusoy ve Motoji Ikeya, 2001, 2009) başlıklı türkçe kitaptan da Türkiye depremlerine öncü fenomenler hakkında bilgi sağlanabilir.